اینجا ستاره‌ها نزدیکترند

کویرهای خراسان جنوبی جاذبه‌های فکری برای گردشگری هستند که هرچه به آن توجه کنیم گردشگری خارجی رونق می‌گیرد.

به گزارش ایسنا، خراسان جنوبی با کویرهای زیبایش شناخته شده است. کویرهایی که در هیچ کجای دنیا نمی‌توان دید. این جاذبه‌ها با تمام روزهای طلایی و شب‌های دل انگیزش می‌تواند طرفیتی بی نظیر برای گردشگری باشد.

کویر گرماب لوت و پرندگانی کمیاب

حد فاصل روستای خور که در فاصله 80 کیلومتری بیرجند واقع است و آبگرم معدنی لوت در فاصله 50 کیلومتری شهرستان خوسف است. استعدادها و امکانات منطقه شامل؛ احداث مجتمع آبدرمانی، دشت بزرگ خور با پرندگان کمیاب کویر و امکان پرورش آهو ، نیزار دیدنی و بزرگ گرماب در دل این کویر و پشت کوه گرماب، جنگل طبیعی طاق و گز در پشت کوه گرماب، وجود وحوش در کوه آبگرم و ایجاد شکارگاه، تپه‌های ماسه‌ای در جنگل خور و امکان برگزاری تورهای کویر پمایی و گشت‌های سافاری، وجود زندگی بومی و محلی در منطقه، پرورش شترهای وحشی و اهلی و امکانات شترسواری در منطقه، نزدیکی به روستای تاریخی خور با بادگیرهای زیبا و خانه‌های قدیمی و مشارکت برجسته‌ترین کویرنوردان حرفه‌ای کشور است.

بازدید از کویرها، رصد ستارگان، سافاری در کویر فردوس، سه قلعه سرایان، ریگزار بشرویه، حلوان طبس و اکبرآباد خوسف و همچنین شترسواری، پیاده روی در رمل ها و برگزاری تورهای ویژه آشنایی با پوشش گیاهی و جانوری مناطق کویری همه آن چیزی است که می‌توانید در دل کویر آرام بیابید؛ چیزی که در زندگی‌های شلوغ امروزی گم شده است. بهترین زمان برای کویرگردی و کویرنوردی، فصل‌های پاییز، زمستان و ابتدای بهار است.

ستارگانی که تنها در اینجا می‌بینید

کویر سه قلعه خراسان جنوبی به عنوان یکی از منحصر به فردترین کویرهای شرق کشور، آن چنان زیبا و جذاب است که صحبت از شگفت‌انگیزهایش حتی به صفحه شخصی وزیر میراث فرهنگی هم رسیده است.

کویر سه قلعه بواسطه داشتن آسمانی تاریک جهت رصد ستارگان دارای ویژگی و اهمیت خاص است و به واسطه همین ویژگی مورد توجه گروه های آماتور و حرفه‌ای علاقمندان به نجوم شده است. از امتیازات دیگر این کویر می‌توان به دق وسیع و تپه‌های ماسه‌ای اطراف رصدگاه نجوم اشاره کرد که برای هر گروه علاقمند و طبیعت گرد شرایط مناسب و ایده آلی دارد، به طوری که اجرای برنامه‌های رصد ستارگان، رالی در دق وسیع و پیمایش و کویر نوردی در تپه‌های ماسه‌ای به صورت همزمان امکان‌پذیر است.

طبق داده‌های گردآوری شده توسط کارشناسان انجمن نجوم ایران طی سالیان متوالی، در مکان سه قلعه رصد ستارگانی با حد قدر 7.2 میسر است که با توجه به حد قدر تاریکترین نقاط سیاره زمین (حدود 7.5) مکان مورد نظر یکی از تاریکترین و پرستاره ترین نقاط سیاره ما به حساب می‌آید.

افق دید باز و حدود صفر درجه در محل رصدگاه، امنیت بالای منطقه، دارا بودن جاذبه‌های کویری زیبا و استثنایی شامل تپه‌های ماسه روان (تپه ماهور)، دریاچه نمک، دق (زمینی کاملاً صاف و سفت که دارای هیچ‌گونه پوشش گیاهی نیست) و اقامتگاه‌های بومگردی زیبا و دنج، این منطقه را به عنوان جاذبه‌ای دیدنی و منحصر در منطقه و کشور معرفی می‌کند و صد البته بارش شهابی برساوشی هرسال به خصوص در مردادماه جلوه زیبا و خاصی دارد.

کویر مظفری و شرایط مساعد حضور گونه‌های مختلف حیات وحش

کویر پلوند که به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده‌ مظفری نیز شناخته می‌شود، از دیگر جاذبه‌های دیدنی شهرستان فردوس در خراسان جنوبی است. این منطقه به‌دلیل داشتن توپوگرافی کویری و کوهستانی، شرایط مناسبی برای حضور گونه‌های مختلف حیات وحش از جمله گور خر ایرانی دارد.

کویر پلوند که با نام‌های کویر مظفری یا فردوس نیز شناخته می‌شود، از جاهای دیدنی فردوس به شمار می‌رود و در استان خراسان جنوبی و 40 کیلومتری شمال غرب شهرستان فردوس، در حاشیه‌ روستای چاه پلوند قرار دارد. روستاهای کجه و چاهنو در شمال این کویر قرار دارد و از غرب به کال نمک، از شرق به روستاهای ابراهیم‌ آباد و طاهر آباد و از جنوب به پناهگاه حیات وحش رباط شور محدود می‌شود.

کویر مظفری با مساحت 92,808 هکتار در سال 1386 به‌عنوان منطقه‌ حفاظت شده‌ی فردوس شناخته شد. از ویژگی‌های این منطقه، تلاقی کویر و بیابان با ارتفاعات و کوهستان است که چشم‌اندازی زیبا و دیدنی را ایجاد می‌کند. تپه‌ماهورهای ماسه‌ای، دق‌ها و کفه‌های نمکی و نواحی کویری، در کنار نواحی کوهستانی، تپه‌ای ماسه‌ای به‌شکل دم یوز پلنگ و کوه ریگ‌های تماشایی، از ویژگی خاص این منطقه هستند.

در کویر پلوند نیز حیات و زندگی وجود دارد. وجود گونه‌های مختلف جانوری از جمله جبیر (آهوی بومی ایران) و گور ایرانی، پلوند را به یکی از مناطق مناسب جهت مشاهده حیات وحش تبدیل کرده‌اند.

گونه‌های گیاهی منطقه شامل بنه، کسور، اسکنبیل، گز، تاغ، قیچ، بادام کوهی، زرشک وحشی، درمنه، آنغوزه، زیره سیاه، گیاهان علفی، گل بوماداران، آویشن، لاله قرمز، خارشت، افدرا و برخی از گیاهان خانواده کاسنی است. علاوه بر این، انجیر وحشی، بارهنگ، ترنجبین، کاروان کش و خارشت نیز در پلوند یافت می‌شود.

گونه‌های جانوری منطقه مظفری نیز از تنوع خوبی برخوردار هستند و شامل قوچ و میش، کل و بز، گرگ، آهو، گربه شنی، کاراکال، روباه، شغال، تشی و بیش از 33 گونه از خزندگان مانند انواع آگاماها، مارهای سمی و لاکپشت‌های زمینی و بزمچه می‌شوند.

پیوند کویر و کوهستان

کرکس کوچک مصری، از جمله پرندگانی است که در این منطقه تولیدمثل و زندگی می‌کند. زاغ بوری یا زاغ کویر که پرنده‌ی بومی و انحصاری ایران است، شاهین، کبک، تیهو، انواع باقرقره، کبوتر چاهی، غراب، کمرکولی، انواع چک چک، هوبره، شاهین، عقاب طلایی، دلیجه، قرقی و انواع گنجشک، از دیگر پرندگان کویر پلوند هستند.

گورخر ایرانی یا گور ایرانی، یکی از گونه‌های جانوری در معرض انقراض شدید است که به‌عنوان یکی از شش گونه‌ی گور آسیایی، در مناطق بیابانی و تپه‌ماهورها زندگی می‌کند. رنگ این حیوان زرد مایل به نارنجی و زیر شکم، پهلوها و دُم آن گاهی اوقات سفید رنگ است؛ یال سیاه و نوار قهوه‌ای تیره رنگی در پشت گور ایرانی دیده می‌شود که تا دُم ادامه دارد. در ایران این‌گونه تنها در منطقه بهرام گور نی ریز فارس و پارک ملی توران سمنان و منطقه حفاظت شده‌ کالمند در استان یزد مشاهده می‌شود. با توجه به اینکه گور ایرانی در گذشته در منطقه مظفری نیز زندگی می‌کرده، از سال 1386 طرح احیای این حیوان در این کویر شروع شده است.

پیوند کویر و کوهستان در پلوند و وجود منطقه حفاظت شده محیط‌زیست با گونه‌های نادر حیات وحش، پلوند را به یکی از مناطق مهم برای تماشای حیات وحش و پرنده‌نگری برای علاقه‌مندان تبدیل کرده است. همچنین سنگ سوراخ را می‌توانید در مسیر کویر پلوند و ریگ یوز و در 500 متری جاده‌ی قدیم ابراهیم آباد به روستاهای کجه و چاه نو ببینید. در نزدیکی سنگ سوراخ، غار آبی نیز وجود دارد که می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از غارنوردی در دل کویر را داشته باشید.

با توجه به پرورش شترهای وحشی و اهلی در این منطقه، امکان شترسواری نیز وجود دارد. علاوه بر آن آسمان صاف و زلال شب کویر، بهترین مکان برای مشاهده و رصد ستارگان است. آفرود، موتور چهارچرخ، سافاری، زیپ لاین از دیگر تفریح‌های کویر پلوند است که طرف‌داران زیادی دارد.

غنی‌ترین اکوسیستم بیابانی در کویر همت‌آباد

روستای همت آباد که نام کویر نیز آن گرفته شده است، در 150 کیلومتری شهرستان قاینات و 65 کیلومتری شهر زیرکوه در استان خراسان جنوبی قرار دارد. این منطقه یکی از غنی ترین و فعال‌ترین اکوسیستم بیابانی از نظر پوشش و تنوع گیاهی و جانوری در ایران است. کویر همت آباد نعمت مهمی برای مردم شهرستان زیرکوه به شمار می‌رود. در این کویر شترسواری، سافاری و اقامت در سیاه چادرهای عشایر لحظات به یاد ماندنی را برای شما به ارمغان می‌آورد.

گربه شنی مهمترین گونه تحت حفاظت این منطقه است که در کنار سایر جانوران کویری زندگی می کند. منطقه دارای نمونه گیاهی اندمیک دیودال رقیمی است که تحت حفاظت سازمان ملل در ذخیره گاه زیست کره منطقه قرار دارد. روستای همت آباد از روستاهای کویری با پوشش گیاهی و جانوری نادر است که سالیانه گروه های توریستی زیادی از اقصی نقاط ایران و جهان، برای بازدید به این منطقه می‌آیند.

ریگ همت آباد (به نام ریگ آهنگران و پترگان نیز معروف است) در محدوده جغرافیایی 60 درجه و 34 دقیقه شرقی و 33 درجه و 35 دقیقه شمالی تا 33 درجه و 17 دقیقه شمالی در استان خراسان جنوبی در نزدیکی مرز افغانستان و دق پترگان قرار گرفته است.

وسعت حوزه این دشت بالغ بر 4400 کیلومتر مربع یا 440000 هکتار است که 3150 کیلومتر مربع یا 315000 هکتار آن دشت و بقیه را ارتفاعات تشکیل می دهند. بلندترین ارتفاع دشت قله سه پستان و پست ترین نقطه دشت با 590 متر دق پترگان است.

آب و هوای این دشت گرم و خشک و متوسط و بارندگی در سطح آن حدود 150 میلیمتر و در ارتفاعات تا 400 میلیمتر می باشد. متوسط عمق سطح آب در سال 1376، 31 متر و متوسط سالانه افت سطح آب در این دشت 8 متر برآورد شده است. جهت تپه‌ها در نواحی شرق ریگزار به سمت شمال شرقی و در نواحی مرکزی و غربی فاقد جهت مشخص هستند. از میان ریگزار رود تجنود می‌گذرد که از کوههای آهنگران با تجمیع چشمه سارهای کارستی سرچشمه می گیرد و در سر شاخه ها دارای جریان آب دایم با کیفیت عالی است. این رودخانه پس از عبور از کنار روستای تجنود وطی سیزده کیلومتر وارد ریگزار گردیده و مازاد سیلاب آن به دق پترگان می ریزد. این رودخانه جهتی غربی-شرقی دارد. از طریق بستر این رودخانه در صورت خشک بودن میتوان به کمک خودروهای دو دیفرانسیل، به دق پترگان رسید.

ریگ دم یوز

ریگ دم یوز، تپه‌ای ماسه‌ای شبیه به یوزپلنگی است که در دل کویر خوابیده و سر در گریبان کوهستان فرو برده است. در قسمت شرقی این ریگ و در انتهای آن برای تثبیت تپه، سدهای خاکی ایجاد کرده‌اند. در نزدیکی این ریگ و در جاهایی که سطوح پست و گلی در قالب دق وجود دارد، آب‌انبارهایی به چشم می‌خورد که در گذشته مورد استفاده مسافران و کاروان‌های تجاری تشنه و خسته از راه و سفر بود.

کویر سه قلعه؛ تاریک و پرستاره

شهر سه قلعه از توابع سرایان در شمال غرب خراسان جنوبی در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار گرفته که طبق داده‌های گردآوری شده توسط کارشناسان انجمن نجوم ایران طی سالیان متوالی، در مکان سه قلعه رصد ستارگانی با حد قدر 7.2 میسر است که با توجه به حد قدر تاریکترین نقاط سیاره زمین (حدود 7.5 ) مکان مورد نظر یکی از تاریکترین و پرستاره ترین نقاط سیاره ما به حساب می‌آید.

همچنین مطابق بررسی‌های صورت گرفته، رصدگاه سه قلعه از بابت دیگر شاخص‌های مؤثر بر انتخاب یک مکان جهت انجام رصدهای تخصصی آسمان از جمله شاخص seeing، سرعت باد و ارتفاع در وضعیتی قابل قبول برای استقرار تلسکوپ‌هایی دست کم با قطر شیئی یک متر (بسیار بزرگتر از تلسکوپ‌های مورد استفاده ستارشناسان آماتور) قرار دارد.

منطقه سه قلعه دارای ابر ناکی بسیار کم و در نتیجه تعداد شب‌هایی با آسمان صاف در حدی بسیار فراتر از نیاز متعارف ستاره شناسان آماتور است.

تجربیات موجود در شب‌های رصدی برگزار شده در این مکان، از جمله نهمین رقابت رصدی مسیه ایران، گویای آن است که در زمانی که به علت طوفان و گرد و غبار امکان رصد ستارگان در نقاط مجاور این رصدگاه وجود ندارد، ستاره شناسان آماتور شبی پر ستاره و رصدی به یاد ماندنی را در این مکان تجربه می‌کنند.

منطقه پیش بینی شده با وجود واقع شدن در مکانی بکر، از بالاترین سطح امنیت و همکاری توسط جوامع و مسئولین محلی به خصوص در بخش و شهر سه قلعه و شهرستان سرایان برخوردار است. منطقه سه قلعه از نظر هوایی و زمینی، می‌توان یکی از در دسترس‌ترین نقاط دارای آسمانی تاریک پرستاره در کشور عزیزمان دانست.

وجود جاذبه‌های گردشگری مکمل در منطقه نیز نظیر کویرهایی که با چشم اندازهای زیبا و معماری کویری، سنت هایی کهن و مردمی میهمان نواز همگی منطقه پیش بینی شده در سه قلعه را به بهشتی برای گردشگران نجومی تبدیل کرده‌اند.

حضور جمع کثیری از ستاره شناسان آماتور فعال به ویژه در مناطقی مانند کلان شهر مشهد و خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی، امکان نزدیکی این سایت گردشگری نجومی را به تعدادی از بازارهای هدف گردشگری در مقیاس پایدار محلی و در نتیجه زمینه حضور تقریباً ثابت، گروهی قابل توجه از گردشگران نجومی را در منطقه فراهم کرده است.

ایده‌هایی جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران

هادی شاهوردی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص برنامه‌ها برای جذب گردشگر در پاییز و زمستان گفت: در استان ما و در دو فصل پایانی سال گردشگری کویر رونق بیشتری دارد.

وی افزود: در شهرستان‌های طبس، فردوس، بشرویه و نهبندان که گردشگری کویر در آن‌ها رونق دارد فرمانداران تمام تلاش خود را می‌کنند تا بتوان از گردشگران به خوبی استقبال و میزبانی کرد.

شاهوردی اظهار کرد: از ابتدای امسال بیش از 2 میلیون گردشگر وارد خراسان جنوبی شده‌اند که از این تعداد 1.5 میلیون نفر در ایام نوروز به استان آمده‌اند؛ خراسان جنوبی میزبان گردشگرانی از کشورهای آلمان، سوئیس، فرانسه، انگلیس، ایتالیا، سوئد، افغانستان، پاکستان و چین بوده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی، بیابان لوت را یکی از جاذبه‌های منحصر به فرد بین سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان برشمرد و افزود: امسال نخستین بار ثبت زمینی دمای هوا در گرمترین نقطه زمین یعنی بیابان لوت را داشتیم و اکنون نگاه بسیاری از گردشگران به سمت این بیابان است.

وی بیان کرد: با توجه به ثبت زمینی دما در "ریگ یلان دهسلم نهبندان" بیابان لوت که نخستین بار در کشور انجام شد، برای فاصله 30 کیلومتری دسترسی به این نقطه نیاز به اعتبار داریم تا فضا برای گردشگران فراهم شود؛ این موضوع در کمیته امنیت کویر از حالت قرمز به نارنجی تغییر پیدا کرده و گردشگران با اخذ مجوز می‌توانند در منطقه حاضر شوند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: امسال آموزش در چهار شهرستان استان به صورت منطقه‌ای انجام خواهد شد تا کیفیت خدمات‌دهی افزایش یابد.

شاهوردی از وجود هشت منطقه کویری در شهرستان‌های خراسان جنوبی گفت و ادامه داد: در حوزه کویر به غیر از سه‌ قلعه سرایان از سرمایه‌گذاران حمایت و استقبال می‌کنیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خراسان جنوبی با اشاره به برپایی نخستین رویداد ملی گردشگری کویر در خراسان جنوبی با عنوان خراسان جنوبی شرق باشکوه در آینده نزدیک خبر داد و گفت: این رویداد به مدت چهار روز در شهرستان‌های نهبندان، خوسف، فردوس، سرایان، طبس، بشرویه، زیرکوه برگزار خواهد شد.

منبع : ایسنا