بندر جاسک کجاست؟
شهرهای بندری بهدلیل نزدیکی به دریا و آبهای آزاد از مهمترین مقاصد سفر گردشگران به شمار میرود. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی، وجود دریاچه خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، دارای بندرهای تجاری و تفریحی بسیاری است. این بنادر، راه ارتباطی صنعت و تجارت ایران با سایر نقاط جهان به شمار میروند و بهدلیل استقبال گردشگران از شهرهای بندری، امکانات و تفریحات متنوعی نظیر مکانهای اقامتی، بازارهای پرجنبوجوش و تفریحات آبی در این شهرها ایجاد میشود.
«بندر جاسک» در استان هرمزگان، از بندرهای جنوبی ایران در کرانه دریای عمان است که قدمتی دیرینه دارد و از گذشتههای دور در زمینه تجارت و صنعت از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است. این بندر با سواحل زیبا، آثار تاریخی و طبیعی، چشمههای آب گرم، جنگلها و درختان حیرتانگیز و وجود پرندگان مهاجر از بهترین جاهای دیدنی استان هرمزگان به شمار میرود و پذیرای گردشگران بسیاری در نوروز و فصلهای سرد سال است.
بندر جاسک کجاست؟
- آدرس: استان هرمزگان، بخش مرکزی شهرستان جاسک (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: blog.rahbal.com، عکاس: ناشناس
«بندر جاسک» مرکز شهرستان جاسک در استان هرمزگان است که در کرانه دریای عمان و شرق تنگه هرمز قرار دارد. این بندر از شمال به شهرستان منوجان و میناب، از جنوب به دریای عمان، از شرق به چابهار و از غرب به دریای عمان و میناب محدود میشود. سه طرف بندر جاسک با آبهای آزاد احاطه شده و بهصورت یک شبهجزیره درآمده است. این بندر از شهرهای بندری قدیمی و راهبردی ایران به شمار میرود.
مسیر دسترسی به بندر جاسک
بندر جاسک، پایانه مسافربری و راهآهن ندارد؛ فرودگاه این شهر با نام فرودگاه «شهدای هفتم آذر» مدتی پذیرای پروازهای مسافری در مسیر رفت و برگشت تهران بود؛ هرچند در حال حاضر (دیماه 1401) پروازهای مسافری به آن انجام نمیشود. نزدیکترین ایستگاه قطار و فرودگاه فعال به جاسک، در شهر بندرعباس و فاصله 320 کیلومتری (سه ساعت و چهل دقیقه با ماشین) از آن قرار گرفته است. ازاینرو، چنانچه قصد سفر به جاسک را با وسایل حملونقل عمومی دارید، میتوانید با هواپیما یا قطار خود را بندر عباس برسانید و باقی مسیر را با حمل و نقل بینشهری (سواری یا اتوبوس) طی کنید.
دسترسی به بندر جاسک با خودروی شخصی، از یکی از دو مسیر اصلی منتهی به این شهر امکانپذیر است. جاده میناب-بندر جاسک در غرب و جاده چابهار-بندر جاسک در شرق تنها راههای دسترسی جادهای به این شهر هستند.
تاریخچه بندر جاسک
منبع عکس: mehrnews.com، عکاس: ناشناس
بندری که امروزه جاسک نامیده میشود، در دورههای گذشته به نامهای جاشک، چاشک، چاسک، جک، راسالجاسک، بنگلان و مکران نیز خوانده میشد. برخی از این نامها به زبان بلوچی است. این شهر در دوران بسیار قدیم از کانونهای معتبر آیین میترا بوده و معبدی به نام آناهیتا در این شهر باقی مانده است. در دوره هخامنشی به این بندر بدیس یا بادیس گفته میشد و بندری آباد و پرجمعیت بود و برای دادوستد با سرزمینهای حاشیه خلیج فارس و دسترسی به آنها استفاده میشد. در سال 982 میلادی (1012 هجری قمری) شخصی از طایفه بلوچ به نام «جمک دگار» با قبیله خود وارد این منطقه شد. از سال 1330 میلادی به بعد نیز تهمتن بن توران شاه ملقب به «سلطان قطبالدین» در بندر جاسک حکومت کرد.
در قرن هفدهم میلادی انگلیسیها بندر جاسک را بهعنوان بندر تجاری فعالیتهای خود انتخاب کردند و اولین محموله آنها در سال 1616 میلادی بهوسیله یک کشتی از هند حرکت کرد و در جاسک پهلو گرفت. در سال 1619 میلادی، اولین تجارتخانه شرکت هند شرقی توسط تجار انگلیسی در جاسک تاسیس شد. این بندر تا زمانی که بندرعباس به تجارت انگلیسیها اختصاص داده شد، مرکز تجارت و معاملات کمپانی هند شرقی با مرکز ایران بود. در اواخر سال 1620 میلادی، پرتغالیها مانع ورود دو کشتی کمپانی هند شرقی به بندر جاسک شدند؛ این موضوع، نبرد سختی بین انگلیس و پرتغال را در پی داشت و منجر به شکست پرتغالیها و اخراج آنها از بندر جاسک شد.
منبع عکس: davatonline.ir، عکاس: ناشناس
کشور انگلستان در سال 1864 میلادی بهمنظور توسعه نفوذ و استحکام مواضع خود، خطوط تلگراف و کابل زیردریایی برای ارتباط ایران و هند را در مسیر گواتر - جاسک - بندرعباس ایجاد کرد و چند ساختمان و مرکز نظامی در جاسک به وجود آورد. هواپیماهای این کشور از بدو تاسیس خطوط هوایی در جنوب ایران، آزادانه وارد مرزهای ایران میشد. در سال 1932 میلادی، عبور بدون مجوز هواپیماهای انگلیسی و همچنین تردد کشتیها به آبهای کشور از سوی دولت ایران ممنوع اعلام شد. با وضع ممنوعیت و محدودیتهای مختلف، نفوذ انگلستان بر خاک ایران کاهش یافت.
بندر جاسک امروزه یکی از شهرهای آباد استان هرمزگان به شمار میرود که سه طرف آن را آبهای ساحلی احاطه کرده و آن را بهشکل یک شبهجزیره درآورده است. این شهر از دو سوی شرق و غرب به خلیج جاسک و از سوی شمال شرقی به مناطق نظامی متصل میشود. این موقعیت مکانی، بندر جاسک را به حالت طولی درآورده و عرض آن را بسیار محدود کرده است.
مردم جاسک مردمی خونگرم و مهربان هستند که دین اسلام دارند و اکثریت آنها را اهل سنت (حنفی و شافعی) و عده کمی را اهل تشیع تشکیل دادهاند. اهالی جاسک به زبان بلوچی و گویش جاشکی صحبت میکنند. پوشش آنها لباس بلوچی و عمامه است و از راه صیادی، کشاورزی، دامداری و تجارت امرار معاش میکنند.
جاهای دیدنی بندر جاسک
غار سادرمن
- آدرس: 30 کیلومتری شمال غرب شهرستان جاسک، روستای گزدان (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: blog.rahbal.com، عکاس: ناشناس
غار سادرمن در 30 کیلومتری شمال غرب شهر جاسک، واقع در کوههای سادرمن، از قدیمیترین غارهای ایران به شمار میرود. این غار که در نزدیکی روستای گزدان قرار گرفته و به دوران پیش از اسلام تعلق دارد؛ در گذشته شامل پنج غار بزرگ و سه غار کوچک بود که در اثر گذشت زمان دچار تخریبهای شدیدی شد و در حال حاضر (سال 1401 خورشیدی) از آن غارها تنها یک غار بزرگ بهعلت وجود ستونهایی در میان آن، پابرجا مانده است. تکه سفالهای بهدستآمده در اطراف غار سادرمن متعلق به دوران ساسانی تا اوایل دوره اسلامی است و دلالت بر قدمت تاریخی غار دارد. در بخشی از غار طاقچههایی ساخته دست بشر مشاهده میشود که گویا نشان از کاربری مسکونی این غار دارد.
منطقه حفاظتشده گابریک و جنگلهای حرا
- آدرس: دهستان گابریک (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: hameghlim.com، عکاس: ناشناس
منطقه حفاظتشده گابریک از تماشاییترین جاهای دیدنی جاسک است که در دهستان گابریک از توابع بندر جاسک قرار دارد. این منطقه وسعتی برابر 34,596 هکتار دارد و از غرب به شرق به سه بخش مجزا تقسیم میشود. بخش «جاسک غربی (خور مرکزی)» با مساحت 1,365 هکتار در جوار بندر جاسک، بخش «جاسک شرقی (خور خلاصی)» به مساحت 5,519 هکتار در 30 کیلومتری بندر جاسک و بخش «گابریک و جگین (خور گابریک)» به مساحت 27,712 هکتار در 70 کیلومتری بندر جاسک قرار دارد.
بیشتر مساحت منطقه حفاظتشده را جنگلهایی به نام حرا یا مانگرو تشکیل میدهد. این جنگلها دارای پوشش گیاهی عجیبی است و مدام در معرض جزر و مد قرار میگیرد. درختان جنگل حرا، با بالارفتن سطح آب (مد) تا نیمه در آب فرو میرود و هنگام پایینآمدن سطح آب (جزر) بهصورت جزیرههای پراکنده نمایان میشود. این درختان که در منطقه جاسک به آنها «تمر» گفته میشود، درختانی در اندازههای سه تا 6 متر با شاخ و برگهای سبز روشن است. درخت حرا آب شور دریا را با کمک ریشه، تصفیه و سپس تغذیه میکند. بر اساس اکتشافات ابن سینا، شیره درون آوندهای این درخت تاثیرات مفیدی در درمان بعضی از بیماریهای پوستی دارد؛ از اینرو نام دوبخشی گونهای از این درختان به نام «ابن سینا» (Avicennia marina) نامیده شده است.
منطقه گابریک، جاسک غربی و شرقی و جنگلهای مانگرو از سال 1380 خورشیدی به منطقه حفاظتشده تبدیل شد؛ منطقهای که طبیعت زیبای آن علاوه بر نقش بسزا در اکوسیستم، عامل مهمی در جذب گردشگران به بندر جاسک به شمار میرود. از مهمترین فعالیتهای گردشگری این منطقه، قایقرانی و پرندهنگری است؛ از پرندگان این منطقه میتوان به حواصیل، گیلانشاه، پلیکان خاکستری، فلامینگو و اگرت بزرگ اشاره کرد.
ساحل سنگ سیاه
- آدرس: شهر بندر جاسک، دماغه جاسک (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: neshan.org، عکاس: ناشناس
ساحل سنگ سیاه، ساحلی زیبا با سنگها و ماسههای سیاهرنگ است که در شهر بندر جاسک و در دماغه جاسک قرار دارد. این ساحل یکی از تفرجگاههای گردشگران و دیدنیهای بندر جاسک به شمار میرود. در کنار دریا یا آلاچیقهای کنار ساحل سنگ سیاه میتوانید ساعاتی طولانی به تماشای دریا با منظرهای متفاوت بنشینید و خاطرات خوشی را برای خود و خانواده ثبت کنید.
گلفشانهای گتان و بونجی
- آدرس: حدفاصل شهرستان میناب و جاسک، 11 کیلومتری روستای گتان سفلی (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: isna.ir، عکاس: سید محمد میرحسینی
گلفشانهای منطقه گتان و بونجی در جنوب شرقی استان هرمزگان و در حدفاصل شهرستان میناب و جاسک در 72 کیلومتری بندر سیریک و در 11 کیلومتری روستای گتان در شهرستان جاسک قرار دارد. استان هرمزگان در ابتدا تنها با یک یا دو گلفشان در حدفاصل جاسک و میناب شناخته میشد؛ اما با مطالعات و تحقیقات زمینشناسی، توسط نقشههای توپوگرافی، دادههای ماهوارهای و عکسهای هوایی حدود 30 گلفشان بزرگ و کوچک فعال در شرق تنگه هرمز در محدوده کوه گوک و 6 گلفشان در محدوده روستای گتان و بونجی شناسایی شد. بزرگترین گلفشان شناساییشده دارای مخروطی با ارتفاع 73 متر از سطح زمینهای اطراف است و در محدوده روستای گتان و بانجی قرار دارد.
برای بازدید از تمام دهانههای گلفشان منطقه گتان و بونجی مسیر بندرعباس - میناب - سیریک را در پیش بگیرید که به روستای گتان سفلی منتهی میشود. از این روستا تا حوضچه گلفشان حدود هشت کیلومتر مسیر ماشینرو در پیشرو دارید. برای رسیدن به گلفشانهای بعدی باید مسیر تپه ماهورها را با حدود دو کیلومتر پیادهروی طی کنید. مسیر دسترسی دیگر، راه بندرعباس - میناب - سیریک - گتان علیا است که به ساحل دریای عمان منتهی میشود و با وسیله نقلیه و حرکت در امتداد ساحل میتوان به تمام گلفشانها دسترسی پیدا کرد.
ساحل دریای عمان
- آدرس: ساحل بندر جاسک (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: toptourist.ir، عکاس: ناشناس
سواحل دریای عمان از زیباترین سواحل ایران و از مهمترین جاذبههای گردشگری جاسک به شمار میرود. دریای عمان یا خلیج عمان، پیشروی آب اقیانوس هند به داخل خشکی در جنوب غربی آسیا است که در شمال غربی دریای عرب و اقیانوس هند و شرق تنگه هرمز و خلیج فارس و در میان کشورهای ایران، عمان و پاکستان قرار دارد. این خلیج از سه جهت به خشکی و از یکسو به اقیانوس هند متصل میشود.
عمق دریای عمان در مقایسه با خلیج فارس بیشتر است؛ عمق آب در نزدیکی چابهار به بیش از 3,000 متر میرسد و با حرکت بهسمت غرب و نزدیکشدن به تنگه هرمز کاهش مییابد. طول خط ساحلی ایران در مجاورت دریای عمان کمتر از 800 کیلومتر است. از شهرهای مهم حاشیه دریای عمان در ایران باید به جاسک، گواتر و چابهار اشاره کرد. سواحل دریای عمان ترکیبی زیبا از نمای صخره و ماسه است و ساحل جاسک، لذت لمس ماسهها را با صدای مرغان دریایی و تماشای پرندگان مهاجر دوچندان میکند.
صخرههای شنی
- آدرس: مسیر جاسک به میناب (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: hameghlim.com، عکاس: ناشناس
یکی از بخشهای جذاب و دیدنی بندر جاسک وجود مناطق صخرهای و شنی است که مورد استقبال گردشگران قرار میگیرد. تپه ماهورها و احجام طبیعی بسیار زیبایی در اطراف شهر جاسک ایجاد شده است که بیشتر آنها در مسیر میناب به جاسک قرار دارد و تا غرب جاسک، بهسمت چابهار نیز ادامه مییابد. این تپهها برای پیادهروی، عکاسی و تجربه آفرود با ماشین یا موتور مناسب است و در هنگام غروب مناظر خیرهکنندهای در بالای تپهها انتظار گردشگران را میکشد.
چشمه آب گرم پوراف
- آدرس: 20 کیلومتری شرق بندر جاسک (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: newsqeshm.ir، عکاس: ناشناس
در کنار جنگلهای زیبای حرا در جاسک چشمههای آب گرم متعددی از دل زمین میجوشد که چشمه آب گرم پوراف از حیرتانگیزترین و مشهورترین آنها است. این چشمه در 20 کیلومتری شرق بندر جاسک و در ساحل دریا قرار دارد. چشمه آب گرم پوراف بهدلیل وجود املاح و مواد معدنی مختلف، در درمان بسیاری از بیماریها مفید واقع میشود. در نزدیکی این چشمه مکان مناسبی برای صیادی وجود دارد که میتوانید لذت ماهیگیری را نیز بچشید.
دخمه و گورستان تاریخی جاسک
- آدرس: 15 کیلومتری شمال شرقی شهر جاسک، منطقه سعادتمند
منبع عکس: blog.rahbal.com، عکاس: ناشناس
دخمه و گورستان تاریخی جاسک در بخش مرکزی شهرستان جاسک، یکی از دیدنیهای استان هرمزگان است. این دخمه و گورستان افسانهای در 15 کیلومتری شمال شرقی شهر جاسک در محلی به نام سعادتمند، در بالای کوهی قرار دارد و قدمت آن به دوران پیش از اسلام میرسد.
تلگرافخانه
- آدرس: بندر جاسک، میدان شهدا، مجاورت دادگستری جاسک (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: toptourist.ir، عکاس: ناشناس
حدود 400 سال پیش بازرگانان کشور انگلیس، بندر جاسک را بهعنوان بندر تجاری انتخاب کردند. این بازرگانان برای برقراری ارتباط با کشور خود، خطوط تلگراف را در مسیر گواتر - جاسک - بندرعباس ایجاد و ساختمان تلگرافخانه را در سال 1869 میلادی (1248 خورشیدی) در بندر جاسک بنا کردند. این ساختمان در ابتدا بهمنظور تجارتخانه کمپانی هند شرقی و سپس بهعنوان تلگرافخانه انگلیسیها مورد استفاده قرار گرفت. تگرافخانه و اداره خطوط تلگراف در سال 1309 خورشیدی به دولت ایران تحویل داده شد و عمارت تلگرافخانه در سال 1385 خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
برج سیاه و سفید
- آدرس: شهر بندر جاسک، خیابان مطهری (مشاهده روی نقشه)
منبع عکس: wikipedia.org، عکاس: ناشناس
برج سیاه و سفید بندر جاسک در خیابان مطهری و در فاصله کمی از دریا قرار دارد؛ بر اساس اسناد تاریخی در سال 1297 هجری قمری (1879 میلادی) ساخته شده است و به دوره قاجار تعلق دارد. این برج با ارتفاع حدود 9 متر، بهصورت توپر ساخته شده و در ساخت آن از سنگهای بدونتراش برای بخش درونی و سنگهای ماسهای تراشخورده و منظم برای نمای بیرونی استفاده شده است.
برج سیاه و سفید بهمنظور راهنمایی ناخدایان و دریانوردان و اعلام خطر به شناورهای عبوری از کنار بندر جاسک بهسمت دریای عمان و اقیانوس هند احداث شد. به گفته اهالی جاسک، کشتیها در سپیدی روز با دیدن رنگ سیاه و در سیاهی شب با دیدن رنگ سفید برج، مقر خود را در ساحل جاسک میدیدند و در همان نقطه لنگر میانداختند. این اثر در تاریخ 10 دی 1381 با شماره 6769 بهعنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسید و در سال 1395 خورشیدی توسط سازمان بنادر و دریانوردی بازسازی شد.
بهترین زمان سفر به بندر جاسک
منبع عکس: otaghak.com، عکاس: ناشناس
بندر جاسک آبوهوای گرم و مرطوبی دارد که تحتتاثیر آبوهوای بیابانی و نیمهبیابانی است. بیشترین دما در تابستان به 41 درجه سانتیگراد و کمترین آن در زمستان به 14 درجه سانتیگراد میرسد. این شهر تابستانهای طولانی و گرم با رطوبت بالا و زمستانهای کوتاه و ملایمی دارد. بندر جاسک از مناطق کمباران و خشک به شمار میرود و بارندگی در این شهر در زمستان تحتتاثیر توده هوای شمالی و غربی و در تابستان تحتتاثیر توده هوای جنوبی است.
با توجه به وضعیت آبوهوایی بندر جاسک، تابستانهای این بندر برای مسافران طاقتفرسا است و اواسط پاییز تا اوایل اردیبهشت بهترین زمان بازدید از این شهر به شمار میرود. آبوهوای شهرهای بندری جنوب ایران در پاییز و زمستان مطبوع است و به گردشگران امکان بازدید از جاذبههای گردشگری طبیعی و تاریخی را میدهد. در زمستان بارشهای رگباری و پراکنده در جاسک رخ میدهد؛ ازاینرو هنگام سفر در زمستان حتما چتر و بارانی بههمراه داشته باشید. در جاسک زیرساختهای متنوع و توسعه یافته گردشگری وجود ندارد و مقصدی بکر و خلوت است؛ اما جاذبههای طبیعی زیبایی دارد که گردشگران و دوستداران طبیعت را به خود جذب میکند.
اقامت در جاسک
منبع عکس: blog.rahbal.com، عکاس: ناشناس
در بندر جاسک هتل لوکس و اقامتگاه بومگردی وجود ندارد. برای اقامت در این شهر میتوانید سوئیت، خانه و ویلای شخصی اجاره کنید. با ورود به سایتهای اجاره ویلا و سوئیت میتوانید قبل از سفر به بندر جاسک، محل اقامت خود را با توجه به قیمت مورد نظر خود، رزرو کنید.
هتل آپارتمان دریا روبهروی دانشگاه پیام نور، مسافرخانه دریا در بلوار حر، خانه بومی سالاری روبهروی بیمارستان خاتم الانبیا و جنب اداره برق، سوئیت صابر در خیابان مصطفی خمینی، آپارتمان اجارهای خانه ذاکریها و آپارتمان اجارهای لوران از مکانهایی است که برای اقامت در بندر جاسک میتوانید از آنها استفاده کنید.
سوغات جاسک
منبع عکس: blog.rahbal.com، عکاس: ناشناس
اساس اقتصاد شهرستان جاسک بر صیادی، کشاورزی و دامداری استوار است. بهعلت وجود رودخانههای فراوان، کشاورزی از رونق خوبی برخوردار است و محصولاتی نظیر ترهبار، مرکبات، صیفیجات، جو، گندم، خرما، موز، توتون و تنباکو تولید میشود. هندوانه و تنباکوی جاسک در سطح کشور شهرت خاصی دارد. دامداران در جاسک به پرورش حیواناتی نظیر بز تالی، گوسفند، گاو شیری و شتر میپردازند و بیشترین جمعیت دام به بز تعلق دارد. لبنیات مورد نیاز اهالی شهر توسط گاوهای شیری تامین میشود.
ماهیگیری از رایجترین شغلهای مردم جاسک است که بیشتر صیادان به روش سنتی به آن میپردازند. صنایع دستی بندر جاسک شامل رودوزیهای سنتی (سوزندوزی بلوچ)، حصیربافی، خرسکبافی، چنتهبافی و برقعدوزی میشود. این صنایع دستی زیبا هنر مردم بومی شهر است. گردشگران میتوانند از محصولات تازه کشاورزی، میگو و ماهیهای تازه صیدشده و صنایع دستی این شهر بهعنوان سوغاتی خریداری کنند.
غذاهای محلی جاسک
منبع عکس: dalahoo.com، عکاس: ناشناس
قوت اصلی مردم در کنارههای ساحلی دریای عمان، از طریق دریا تامین میشود و اساس اقتصاد شهر بر پایه صید آبزیان است. به همین دلیل بهترین غذاهای محلی منطقه جاسک را خوراکهای دریایی نظیر ماهی و میگو تشکیل میدهد.
از غذاهای لذیذ محلی بندر جاسک و استان هرمزگان میتوان از دوپیازه میگو، مهیاوه، برنج دیشو، هزاری، گبولی گوشت، هواری، قلیه ماهی، کوفته مومغ (ساردین)، بریانی، کرائی، چپاتی، کلپوره، نان توموشی و... نام برد. خاستگاه بسیاری از غذاهای محلی جاسک را میتوان با غذاهای هندی مشترک دانست.
منبع : کجارو